به گزارش صدای شهر در حالی‌که ایران با یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های کم‌آبی تاریخ خود دست‌وپنجه نرم می‌کند، طرحی در سکوت و بدون ارزیابی‌های جامع علمی در حال گسترش است، اتصال مستقیم چاه‌های کشاورزی به پنل‌های خورشیدی.آنچه در نگاه اول به‌عنوان راه‌حلی برای تأمین انرژی پاک معرفی می‌شود به‌سرعت به یک تهدید جدی برای منابع آبی کشور تبدیل شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که این سیستم به‌دلیل قطع ارتباط با شبکه برق سراسری عملاً نظارت و کنترل برداشت آب را غیرممکن می‌کند و می‌تواند سرعت تخلیه سفره‌های زیرزمینی را چند برابر سازد.
گزارش‌ها نشان می‌دهد خلأ سیاست‌گذاری در برخی نهادهای حوزه انرژی، مسیر طرح‌هایی را هموار کرده که بدون پشتوانه مطالعات عمیق علمی وارد چرخه اجرا شده‌اند. در سایه همین ضعف ساختاری دولت و بخش خصوصی با شتاب به سمت توسعه انرژی خورشیدی حرکت کرده‌اند. شرکت‌های فعال در حوزه تولید پنل و پمپ از این فضای بدون برنامه‌ریزی استفاده کرده و طرح اتصال مستقیم چاه‌های کشاورزی به پنل‌های خورشیدی در مناطق فاقد برق سراسری را مطرح کرده‌اند. پیشنهادی که با شعار انرژی پاک استقلال از سوخت فسیلی و کاهش هزینه‌ها تبلیغ شد. با این حال کارشناسان و منتقدان حوزه آب و انرژی این روند را نشانه آشکار بی‌توجهی به برنامه‌ریزی کلان و تهدیدی جدی برای مدیریت منابع زیرزمینی کشور ارزیابی می‌کنند.
بر اساس پژوهش‌های دانشگاه تهران در تیرماه ۱۴۰۴ نزدیک به ۴۳ درصد از اراضی ایران شرایط فنی لازم برای نصب و بهره‌برداری از سامانه‌های پمپاژ آب با انرژی خورشیدی را ندارند. این گزارش با تأکید بر محدودیت‌های اقلیمی و هیدروژئولوژیکی کشور هشدار می‌دهد که اجرای بدون برنامه چنین طرح‌هایی می‌تواند کارایی پروژه‌های انرژی خورشیدی را به‌شدت کاهش دهد و پیامدهای اقتصادی و زیست‌محیطی گسترده‌ای به دنبال داشته باشد.
پمپ‌های خورشیدی و تشدید بحران آب زیرزمینی
بررسی‌های بین‌المللی نشان می‌دهد گسترش استفاده از پمپ‌های خورشیدی در برخی کشورها، بدون درنظرگرفتن محدودیت‌های نظارتی، به برداشت بی‌رویه آب و افت شدید سفره‌های زیرزمینی منجر شده است؛ پدیده‌ای که در مواردی حتی فرونشست گسترده زمین را در پی داشته است. در این تحقیقات تأکید شده است که سامانه‌های مبتنی بر انرژی خورشیدی به‌دلیل نبود محدودیت در ساعات پمپاژ و کاهش هزینه‌های انرژی، عملاً سرعت تخلیه منابع آبی را چند برابر کرده‌اند.
در ایران نیز گزارش‌های رسمی و منابع متعدد خبر داده‌اند که بخش قابل‌توجهی از چاه‌های کشاورزی همچنان بدون سامانه‌های نظارت هوشمند و اندازه‌گیری دقیق فعالیت می‌کنند؛ وضعیتی که برداشت غیرمجاز و فراتر از ظرفیت مجاز را به یکی از عوامل اصلی فرونشست زمین و کاهش نگران‌کننده ذخایر آب زیرزمینی کشور تبدیل کرده است.
پیامدهای منفی در صورت پیاده‌سازی طرح
افزایش برداشت بی‌ضابطه:گزارش‌های کارشناسی هشدار می‌دهد تأمین برق رایگان از طریق پنل‌های خورشیدی، انگیزه برداشت بی‌رویه آب را در بخش کشاورزی تقویت می‌کند. در نبود سیستم‌های کنترلی برای خاموشی یا قطع به‌موقع، سهمیه‌بندی برداشت عملاً بی‌اثر شده و مصرف از مرزهای قانونی عبور می‌کند.
تخریب منابع آب و فرونشست گسترده زمین: آمار رسمی نشان می‌دهد ایران سالانه حدود پنج میلیارد مترمکعب از ذخایر سفره‌های زیرزمینی خود را از دست می‌دهد. اتحادیه‌های محلی و کارشناسان منابع آب با هشدار نسبت به شرایط بحرانی برخی دشت‌ها اعلام کرده‌اند که در استان‌هایی مانند فارس و اصفهان، شدت برداشت غیرمجاز به فرونشست زمین، شکل‌گیری فروچاله‌ها و ترک‌خوردگی گسترده زیرساخت‌های شهری و روستایی انجامیده است.
ناتوانی در کنترل مصرف: یافته‌های فنی از تست کنتورهای هوشمند نشان می‌دهد در صورتی که سامانه پمپاژ به شبکه برق سراسری متصل نباشد، ابزارهای کنترلی مانند خاموشی مغناطیسی و قطع‌کن‌های دستی عملاً امکان اعمال سهمیه را از دست می‌دهند و برداشت از مرز مجاز فراتر می‌رود.
فقدان پایش لحظه‌ای و آنلاین: کارشناسان تأکید می‌کنند اتصال مستقیم پمپ‌های آب به پنل خورشیدی بدون استفاده از کنتورهای هوشمند یا دیتالاگر، سازمان‌های متولی منابع آب را از امکان پایش لحظه‌ای مصرف محروم می‌کند. در چنین شرایطی، ابزارهای قانونی برای هشدار، مدیریت برداشت یا قطع اضطراری عملاً بی‌اثر شده و روند تخلیه منابع زیرزمینی سرعت می‌گیرد.
ایده‌ای به ظاهر سبز، تهدیدی برای دشت‌های ایران
طرح استفاده از پنل‌های خورشیدی برای تأمین برق چاه‌های کشاورزی در نگاه نخست به‌عنوان راهکاری نوآورانه و سازگار با محیط‌زیست معرفی می‌شود، اما این ایده لایه‌های پنهان خطر را در خود جای داده است. ایران با بحران جدی افت منابع آب زیرزمینی روبه‌رو است و تداوم حیات دشت‌ها تنها با برداشت قانونی و مدیریت‌شده امکان‌پذیر خواهد بود.
تحلیل‌های فنی نشان می‌دهد اتصال مستقیم چاه‌ها به پنل‌های خورشیدی، سامانه نظارت لحظه‌ای و قابلیت قطع خودکار که در کنتورهای هوشمند تعبیه شده را بی‌اثر می‌کند و این موضوع می‌تواند کنترل برداشت آب را به‌طور کامل مختل سازد.انتهای پیام/
Source link
اتصال چاه‌ها به پنل‌های خورشیدی؛ ایده‌ای سبز با تبعات پنهان و بحران‌ساز
سهام:
