به گزارش صدای شهر به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ محمود فرشچیان در ۴ بهمن ۱۳۰۸ در اصفهان، شهری که قرن‌ها مهد هنر‌های ظریف ایران بوده، چشم به جهان گشود. پدرش تاجری فرش‌فروش بود و مادرش او را با فضای مذهبی و فرهنگی شهر پیوند می‌داد. از همان کودکی، نگاه تیزبین و ذوق هنری‌اش توجه اطرافیان را جلب کرد. علاقه او به طبیعت، پرندگان و رنگ‌ها در همان سال‌های نخست شکل گرفت؛ عناصری که در سال‌های بعد به بخشی جدایی‌ناپذیر از آثارش بدل شدند.
شاگردی در مکتب کهن، جست‌وجوی افق‌های نو
فرشچیان آموزش رسمی خود را در هنرستان هنر‌های زیبای اصفهان آغاز کرد و شاگرد استادان بزرگی، چون حاج میرزاآقا امامی و عیسی بهادری شد. او با پشتکار و دقتی مثال‌زدنی، اصول مینیاتور ایرانی را آموخت و همزمان به مطالعه آثار هنرمندان غربی پرداخت. سفر به اروپا نقطه عطفی در مسیر هنری او بود. مواجهه شدن با شاهکار‌های نقاشی جهان، چشم‌انداز تازه‌ای برای تلفیق سنت ایرانی با نوآوری‌های بصری پیش رویش گشود.
گام‌های نخست بر صحنه جهانی
در سال ۱۳۲۷، نخستین نمایشگاه مستقل خود را در انجمن ایران و بریتانیا در اصفهان برگزار کرد. استقبال از آثارش موجب شد تا در سال‌های بعد، نمایشگاه‌های دیگری در داخل و خارج از کشور داشته باشد. نخستین تجربه بین‌المللی او در سال ۱۳۳۹ با برگزاری نمایشگاهی در استانبول رقم خورد. در دهه ۵۰ میلادی با حضور در بازار هنری آمریکا، آثارش به تدریج مخاطبانی جهانی یافت.
آموزگار رنگ و روح
فرشچیان سال‌ها به‌عنوان مدیر اداره هنر‌های ملی در وزارت فرهنگ و هنر ایران فعالیت کرد و در دانشگاه تهران و هنرستان‌های هنری به آموزش نسل جوان پرداخت. او با جدیت، سنت‌های اصیل نگارگری را پاس می‌داشت و همزمان شاگردانش را به تجربه‌گرایی و خلاقیت دعوت می‌کرد. بسیاری از هنرمندان معاصر، او را نه تنها یک استاد که یک راهنما و الهام‌بخش می‌دانند.
سبک خیال‌انگیز و نوآورانه در نگارگری ایرانی
محمود فرشچیان با ایجاد شیوه‌ای شخصی، مینیاتور ایرانی را از محدوده سنتی آن فراتر برد. او با بهره‌گیری از رنگ‌های درخشان، ترکیب‌بندی‌های دایره‌ای و خطوط سیال، جهانی خیال‌انگیز و پرتحرک خلق کرد.
در آثارش، نماد‌ها جایگاه ویژه‌ای داشتند. پرندگان به‌عنوان پیام‌آوران روحانی، گل‌ها نشانه حیات و زیبایی و انسان‌ها در موقعیت‌هایی عرفانی یا اسطوره‌ای به تصویر کشیده می‌شدند. نگاه شاعرانه او به مضامین مذهبی و عرفانی، آثارش را به زبان تصویری فرهنگ ایرانی بدل ساخت.
تابلو‌هایی که سخن می‌گویند
از میان آثار پرشمار او، تابلو «عصر عاشورا» از مشهورترین و تاثیرگذارترین نمونه‌هاست. روایتی تصویری از بازگشت اسب بی‌سوار امام حسین (ع) به خیمه‌ها که با رنگ‌ها و خطوط پرشور، اندوه واقعه کربلا را ماندگار کرده است. دیگر آثار شاخص او شامل «ضامن آهو»، «غدیر خم» و مجموعه‌های تصویری برای دیوان حافظ، رباعیات خیام و شاهنامه فردوسی است. هر یک از این آثار، تلفیقی از دقت در جزئیات، تخیل پرورده و پیام‌های معنوی است.
پژواک نام در گالری‌ها و موزه‌های جهان
فرشچیان با هفت دهه فعالیت هنری، بیش از پنجاه نمایشگاه انفرادی و ده‌ها نمایشگاه گروهی در ایران، اروپا، آمریکا و آسیا برگزار کرد. آثارش در موزه‌های معتبر جهان، از جمله موزه بریتانیا، موزه متروپولیتن نیویورک و دانشگاه هاروارد نگهداری می‌شود.
در سال ۱۳۷۴ نشان درجه یک فرهنگ و هنر ایران را دریافت کرد و در سال ۱۳۸۰ موزه اختصاصی آثارش در کاخ سعدآباد تهران افتتاح شد. آثار او در مجموعه‌های شخصی هنرمندان، سیاستمداران و مجموعه‌داران برجسته جهان نیز جای دارد.
قصه‌های زندگی در حاشیه بوم
در سال ۱۳۳۳ با نیادخت، دوست دوران کودکی خود، ازدواج کرد. حاصل این ازدواج سه فرزند بود، اما فقدان یکی از دخترانش در سال‌های جوانی، اندوهی عمیق در زندگی او به‌جا گذاشت. از اوایل دهه ۶۰ میلادی در نیوجرسی آمریکا اقامت گزید، اما همواره با ایران و فرهنگش پیوندی عمیق داشت و بار‌ها برای برگزاری نمایشگاه و فعالیت‌های فرهنگی به کشور بازگشت.
غروب استاد، طلوع یک نام جاوید
در ماه‌های پایانی عمر، به دلیل بیماری ذات‌الریه در بیمارستانی در آمریکا بستری شد و سرانجام در ۱۸ مرداد ۱۴۰۴ (۹ اوت ۲۰۲۵) در سن ۹۵ سالگی چشم از جهان فروبست. درگذشت او واکنش‌های گسترده‌ای در میان هنرمندان، فرهنگ‌دوستان و مردم ایران برانگیخت. بسیاری او را آخرین حلقه از نسل استادان بزرگ مینیاتور می‌دانند که توانست این هنر کهن را با زبان امروز پیوند دهد.
میراثی که در قاب زمان نمی‌گنجد
محمود فرشچیان نه تنها خالق آثاری بی‌بدیل که حافظ و گسترش‌دهنده یک سنت هنری بود. او با نگاهی خلاقانه و جهانی، مرز‌های مینیاتور ایرانی را گسترش داد و تصویری نو از این هنر به جهان عرضه کرد. سبک او همچنان الهام‌بخش نسل‌های تازه هنرمندان است و آثارش، پلی میان گذشته و حال، شرق و غرب و سنت و نوگرایی به شمار می‌رود. میراثش در موزه‌ها، کتاب‌ها و دل‌های دوستداران هنر زنده و پایدار خواهد ماند.
انتهای پیام/
Source link
