به گزارش صدای شهر به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ مراسم نکوداشت یاد و خاطره استاد محمود فرشچیان، نگارگر برجسته ایرانی، عصر دوشنبه سوم شهریورماه در تالار وحدت برگزار شد.
در این آیین، جمعی از مسئولان و شخصیت‌های برجسته فرهنگی و هنری کشور از جمله سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدرضا صالحی امیری وزیر میراث فرهنگی و گردشگری، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه دولت دوازدهم، نادره رضایی معاون هنری وزارت فرهنگ، علیرضا اسماعیلی دبیر فرهنگستان هنر، احمد مسجدجامعی، حجت‌الاسلام خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، همچنین هنرمندانی، چون جهانبخش سلطانی، حسام‌الدین سراج، حسین عصمتی، آتش تقی‌پور، اسماعیل خلج، سهیل محمودی، ایرج حسابی فرزند پروفسور حسابی و خانواده استاد فرشچیان حضور یافتند.
در ابتدای برنامه کلیپی کوتاه از سخنان فرشچیان در جمع دانشجویان خارجی، لحظاتی از کلاس‌های آموزشی او و بیان ارادتش به مردم ایران و اهل بیت علیهم‌السلام به نمایش درآمد.
آثار فرشچیان برای نخبگان و عامه مردم قابل فهم است
نخستین سخنران این مراسم، بهمن نامورمطلق، رئیس پیشین فرهنگستان هنر و دانشگاه استاد فرشچیان در سخنانش اظهار داشت: انسان موجودی مفهوم‌ساز است و وقتی با پدیده‌ای شگرف روبه‌رو می‌شود، به سراغ مفهوم‌سازی می‌رود. فرشچیان یکی از همان پدیده‌های شگفت‌انگیز است که شاید قرن‌ها طول بکشد تا هنرمندی مشابه او ظهور کند. بهترین شیوه برای مواجهه با چنین شخصیتی، تصویرسازی و مفهوم‌سازی است.
وی ادامه داد: آثار استاد فرشچیان ویژگی منحصربه‌فردی دارند و آن اینکه هم خواص و هم عموم مردم توانایی درک و تفسیر آنها را دارند.
نامورمطلق در بخش دیگری از سخنان خود به دو آرزوی استاد فرشچیان که برآورده نشد اشاره کرد و گفت: ایشان همواره تاکید داشتند که شیوه آموزش سنتی در هنرستان هنر‌های زیبای اصفهان احیا شود، همان مدرسه‌ای که خودشان در آن رشد یافته بودند. همچنین، با وجود تلاش‌های فراوان در دانشگاه استاد فرشچیان، روش استاد_شاگردی که مورد نظرشان بود هیچ‌گاه به طور کامل در این مرکز شکل نگرفت. از نحوه پذیرش دانشجو بدون شهریه گرفته تا الگوی تدریس، بسیاری از انتظارات استاد به نتیجه نرسید.
حجت‌الاسلام خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در بخش دیگری از مراسم گفت: امروز گرد هم آمده‌ایم تا به بزرگداشت استادی بپردازیم که فقدانش خسارتی بزرگ برای فرهنگ و هنر ایران است. او از تبار نوابغی بود که شاید قرن‌ها زمان ببرد تا این سرزمین دوباره هنرمندی در حد و اندازه او پرورش دهد. اکنون وظیفه ماست که پس از این فقدان، هنر او را به عنوان اصولی راهبردی برای حکمرانی فرهنگی استخراج کنیم.
نگاهی از دل به آثار فرشچیان
وی در ادامه سخنانش سه محور اصلی را مطرح کرد: نخست، رمزگشایی از حکمت نهفته در هنر فرشچیان که تجلی ایمان در خلاقیت است. دوم، پیوند میان خلقت و حکمت که در تابلو‌های او به‌روشنی دیده می‌شود؛ از ارادت خالصانه‌اش به ائمه اطهار علیهم‌السلام در آثاری مانند ضامن آهو تا پاسخ هنرمندانه‌اش به مناقشه سنت و تجدد، و همچنین نگاه به هنر به مثابه اندیشه‌ای مجسم. این نکات، بنیان فکری آثار او را آشکار می‌کند.
هنر فرشچیان یک سنت زنده است
خسروپناه با تاکید بر اینکه آثار استاد تنها با نگاه بصری قابل درک نیستند بلکه باید آنها را با چشم دل دید، ادامه داد: هنر فرشچیان یک سنت زنده است. میراث او صرفا چند اثر هنری نیست بلکه نقشه راهی عملی برای ماست. نباید تنها به ستایش آثارش بسنده کنیم بلکه باید از آنها در حکمرانی فرهنگی بهره بگیریم. نهادسازی از مکتب او، نگاه به هنرمند به مثابه سرمایه ملی و درک هنر اصیل به عنوان سفیر فرهنگی، بخشی از همین میراث است.
وی همچنین تاسیس نهضت جهانی‌سازی حکمت هنر ایرانی-اسلامی» را از وظایف مهم برشمرد و گفت الگو‌های فرشچیان باید تکثیر و جهانی شوند.
در ادامه، سهیل محمودی به صحنه آمد و با یادی از زنده‌یاد محمود فرشچیان گفت: صحبت از این بود که استاد فرشچیان نماد ملی و فرهنگی ماست و من می‌خواهم ۲ قطعه شعر درباره ایران و مردم ایران بخوانم و می‌دانم روح استاد فرشچیان نیز با این قطعات شاد خواهد شد.
پس از آن تا‌ها بهبهانی هنرمند پیشکسوت نقاش و مجسمه‌ساز بیان کرد: در این مراسم، یاد مراسم خاکسپاری ایران درودی افتادم که در مراسم وقتی تابوتش را جلوی تریبون گذاشتند، خودش به من گفت «بگو». ایران درودی از سرطان نمرد، بلکه دق کرد. سرش را کلاه گذاشتند؛ خانه‌اش را در پاریس فروخت تا برای جوانان ایرانی، موزه‌ای برای مبادله هنر ایران و جهان تاسیس کند، اما شهرداری به او یک زمین داد که چهار معترض داشت.
فرشچیان با دل ناآرام از دنیا رفت
تا‌ها بهبهانی در سخنانش یادآور شد: آخرین دیدار من با استاد فرشچیان در خانه عشق و دوستی، خانه گویا بود. در آنجا برای تاسیس دانشگاه فرشچیان به او تبریک گفتم، اما پاسخ داد که راضی نیست؛ می‌گفت دانشگاهی مستقل می‌خواستم، اما آن‌گونه که می‌خواستم محقق نشد.
وی ادامه داد: به عنوان یکی از نسل نقاشان و مجسمه‌سازانی که شاید آخرین سال‌های زندگی‌شان را سپری می‌کنند، وظیفه دارم بگویم امروز بهترین فرصت است تا به این هنرمندان توجه بیشتری شود.
تحولی در نگارگری ایرانی
بهبهانی با اشاره به جایگاه استاد در تاریخ هنر افزود: فرشچیان دگرگونی بزرگی در نگارگری ایرانی به وجود آورد؛ هنری که به تکرار افتاده و دلگیر شده بود. او انسانی بود اهل شعر و ادبیات و برخاسته از خانواده‌ای اصیل. امروز وقتی تصویرش را دیدم، قلبم لرزید. یقین دارم او با رضایتی کامل از دنیا نرفت. آرزو داشت دانشگاهش رایگان باشد، اما چنین نشد، همان‌طور که ایران درودی نیز وعده داده بود هزینه موزه‌ای را بدهد، اما موزه‌ای شکل نگرفت.
تابلو‌هایی ماندگار در حافظه تاریخ
این هنرمند درباره آثار برجسته استاد فرشچیان گفت: تابلوی عصر عاشورا که در دل بیابانی خشک، غمی بزرگ را تصویر می‌کند، نمونه‌ای است که حتی مخاطبان خارجی هم آن را تراژدی انسانی دانسته‌اند. بار‌ها هنگام دیدن این اثر گریسته‌ام. همچنین، تابلوی شمس و مولانا غوغایی در جهان هنر برپا کرد و بعد‌ها الهام‌بخش بسیاری از هنرمندان خارجی شد.
هنری که می‌توانست چهره شهر را دگرگون کند
بهبهانی با گلایه از آشفتگی بصری شهر اظهار کرد: اگر تابلو‌های فرشچیان، مانند نیایش، در سطح شهر نصب می‌شدند، شاید این بی‌نظمی‌های شهری کمرنگ‌تر می‌شد. استاد در دل‌ها جاودانه خواهد ماند. امیدوارم روزی دوباره در همین تالار جمع شویم و برای هنر و فرهنگ ایران قیام کنیم.
بدرقه با موسیقی و شعر حافظ
در پایان این بخش از مراسم، گروهی موسیقی اجرا کردند و حسین علیشاپور با صدای خود ابیاتی از حافظ را خواند تا مراسم با حال و هوایی معنوی و شاعرانه پایان یابد.
فرشچیان روایتگر حقیقت بود
پریسا شادقزوینی نیز در ادامه مراسم گفت: استاد را عارفی می‌دانم که عرفانش در آثارش تجلی پیدا کرده است. برخی به مضامین تاریخی روی می‌آورند و برخی به داستان و روایت‌ها، اما استاد ما روایتگر حقیقت بود. استاد نقاش دل بود نه نقاش خط؛ استاد خط حقیقت را به ظهور رساند. هنرمندی ایشان فراتر از آموزه بود و بی‌تردید تا زمانی که دل به معرفت حقیقت نرسیده باشد، نمی‌توانست آثارش را درک کند.
محمدحسین حلیمی هنرمند نقاش پیشکسوت و عضو پیوسته فرهنگستان هنر، نیز بیان کرد: فرشچیان جایی در وجود همه ایرانیان نشسته است و این اوست که به من الهام می‌دهد تا با شما حرف بزنم. حضور آقای خسروپناه در اینجا و صحبت‌هایی که داشتند برای ما هنرمندان بسیار ارزشمند است.
وی درباره طراحی ضریح مقدس حضرت سیدالشهدا توسط مرحوم فرشچیان گفت: استاد فرشچیان وقتی ضریح متبرک را طراحی کرد، طراحی‌هایی بود که همچون آثار محتشم کاشانی مرثیه‌سرایی می‌کرد.
فرشچیان دغدغه مردمی داشت
احمد مسجدجامعی نیز به عنوان یکی دیگر از سخنرانان گفت: معنویت روحی زنده‌یاد فرشچیان را در آثارشان می‌توان دید. از هزار اثر ایشان، ۲۰ اثر مذهبی است. این نور و عشق و محبت و تواضع که در آثار مذهبی ایشان می‌بینید، در همه آثار فرشچیان دیده می‌شود. در آثار فرشچیان، زنان نماد عشق و لطف هستند نه نماد جنسیتی. انسانیت است که دغدغه اصلی هنرمند بوده که جهانی شده است.
وی بیان کرد: نقاشان دنبال مشتری و نگاه ویژه هستند ولی آقای فرشچیان مردم را عوام نمی‌داند و به باور‌ها احترام می‌گذارد. ما تابلویی به اسم «ضامن آهو» داریم که متعلق به قرن چهارم است. هنرمند بزرگی مثل ایشان که وارد علایق مردم شود نداریم ولی آقای فرشچیان این کار را کرد و هنرمندی است که دغدغه مردمی هم دارد.
مسجدجامعی عنوان کرد: امروز امکان ندارد از این کارگاه‌های نخبه‌پروری، نخبه بیرون بیاید. تمام راه‌هایی که در این زمینه مطرح شد، بروکراسی‌هایی است که مانع علم و هنر در این کشور می‌شود. باید به جامعه هنری احترام گذاشت و اتکا کرد. مگر آقای فرشچیان محصول چه کارگاهی بود؟ کارگاهی که ایشان می‌رفت و به قول خودش شاگردی می‌کرد، مگر مدرک دانشگاهی و غیردانشگاهی می‌داد؟ مگر هیچ نهاد دولتی از آن حمایت می‌کرد؟ یا مگر برای اینکه آنجا مشغول شود، گزینش می‌شد؟
فرشچیان هنرمندی جهانی با شناسنامه‌ای ایرانی است
وی ادامه داد: استاد فرشچیان هنرمندی جهانی با شناسنامه‌ای ایرانی است و ایشان با برخی کسانی که از کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس می‌خواستند آثارش را به قیمت بالایی بخرند، معامله نکرد. در همه موارد اصرار داشت نقاشی ایرانی را تصویر کند. یک بار می‌گفت در نیویورک هفته‌ای سه روز به نمایشگاه‌ها می‌رفته‌است و آثار جدید را تماشا می‌کرد و این نشان می‌دهد هنرمند باید به‌روز باشد. ما نیازمند گفت‌و‌گو هستیم.
مسجدجامعی در پایان گفت: همه مرغ‌های آثار فرشچیان در حال خواندن هستند، همه گل‌ها بوی عطر می‌دهند و وقتی طبیعت در کنار انسان قرار می‌گیرد آسمان و زمین و دو دنیا را به هم وصل می‌کند.
پس از آن حسین سیمایی صراف وزیر علوم، تحقیقات و فناوری بیان کرد: استاد محمود فرشچیان در ایران ماند و دل‌بستگی‌اش به فرهنگ و سنت ایرانی، اسلامی و مذهبی مشخص بود و به آداب و عرف مردم این سرزمین، وفادار ماند. او هنر نگارگری را با نوآوری، خلاقیت و نیروی خیال درآمیخت و برای ما ایرانیان خاطراتی شیرین و ماندگار به یادگار گذاشت.
فرشچیان هرگز پاسپورت آمریکایی نگرفت
در پایان مراسم محمدرضا فرشچیان برادرزاده محمود فرشچیان، ضمن تشکر از حضار گفت: استاد فرشچیان ۴۵ سال در آمریکا زیست، اما هرگز پاسپورت آمریکایی نگرفت. تنها یک پاسپورت داشت و آن پاسپورت ایرانی‌اش بود. در روز وداع، هنگامی که پیکر مبارکش را می‌بردیم، برخی در جستجوی پاسپورت دیگری بودند، اما در کنار او تنها پاسپورت ایرانی و شناسنامه ایرانی‌اش یافت شد. از این‌رو، از بزرگوارانی که بر ایرانی بودن استاد تأکید کردند، سپاسگزارم؛ چراکه دل او برای ایران می‌تپید و روحش برای مردم ایران قلم می‌زد.
در پایان مراسم نیز اعلام شد که موزه استاد فرشچیان در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد، از فردا سه‌شنبه ۴ شهریور بازگشایی می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند به تماشای آثار این هنرمند فقید بنشینند.
انتهای پیام/
Source link
فرشچیان هنرمندی جهانی با شناسنامه‌ای ایرانی است
سهام:
